Thrifty
Herkomst
THRIFTY - The wise pig
Ik verzamel ouderwetse spaarvarkens van keramiek. Maar ik heb enkele gietijzeren (cast iron) spaarvarkens die meekwamen uit verzamelingen. Waaronder THRIFTY. In de coronaperiode van 2020 heb ik me verdiept in de geschiedenis van dit zuinige spaarvarken.
Bij “Thrifty – The wise pig” (thrifty = zuinig) is er een duidelijk verschil tussen de replica en de originele. De originele hebben op de basis aan de ene kant THRIFTY en aan de andere kant © J.M.R. Bij de replica ontbreekt het octrooi kenmerk en kan de oorspronkelijke metaalschroef vervangen zijn door een metaalschroef met philips kop.
Ze werden vanaf 1930 geproduceerd door de Hubley Manufacturing Company of Lancaster, Pennsylvania (USA). Tot 1945 met © J.M.R, daarna zonder. Maar nooit met het eigen logo van Hubley. Het bedrijf werd in 1966 gekocht door Gabriel Industries. In 1978 kocht CBS (Columbia Broadcasting) op zijn beurt Gabriel en verkocht later veel matrijzen aan Ertl en Scale Models. Eén bron (Kovels.com) geeft aan dat de John Wright Company of Wrightsville (ook in Pennsylvania) in 1969 originele mallen van Hubley ging gebruiken om speelgoed en spaarpotten te maken. In de ‘Timeline of Toy Companies’ van Toyarts.com kan ik hiervan geen bevestiging vinden. Noch zijn er op de website van Wright verwijzingen naar Hubley (wat bij Gabriel wel het geval is).
Tot wanneer Thrifty is gemaakt is mij niet bekend. Vanaf 1930 werden de originele (© J.M.R) gemaakt tot het eind van het patent in december 1944. Het is overigens onwaarschijnlijk dat er vanaf 1942 nog Thrifty's gemaakt zijn, immers alle ijzer (dus ook cast iron) was bestemd voor de oorlogsproductie. Hoeveel Thrifty's er vanaf 1946 (weer) op de markt kwamen is niet duidelijk, ook niet of daar nog (oude) voorraad originelen tussen zaten. Feit is dat er tussen 1960 en 1970 veel reproducties van Thrifty op de markt kwamen, waaronder de 3 gele die ik in bezit heb. Het is voorstelbaar dat Gabriel (vanaf 1966) een tijdje Thrifty heeft geproduceerd, maar dit gietijzeren spaarvarken uiteindelijk niet heeft doorgezet. Op de website is hiervan niets terug te vinden. Zeker is dat CBS (vanaf 1978) de mallen van Thrifty in de magazijnen heeft laten verstoffen, immers het was inmiddels de tijd van plastic en vooral spaarvarkens met plastic doppen.
Het gedichtje op het plakkaat is: "Save a penny yesterday, Another save today, Tomorrow save another, To keep the wolf away”, letterlijk vertaald: “Als je de wolf van je af wilt houden moet je gisteren een penny sparen, ook vandaag en morgen”. Nu zou je zeggen: “Als je trouw spaart (vergaar je een kapitaaltje en) kom je niet in de problemen”. De inspiratie hiervoor zou, volgens sommige bronnen, komen van de Walt Disney film "De wolf en de 3 biggetjes" (Three Little Pigs) van 1933. Dat klopt niet helemaal. Disney en Jessie McCutcheon Raleigh Nelson baseerden zich op de zelfde bron, namelijk een Engels kindersprookje. Hoewel het mondeling al langer werd overgeleverd, circuleren geschreven versies van het sprookje van de wolf en de 3 biggetjes overigens sinds de jaren 1840. De achterliggende boodschap is dat luiheid wordt bestraft en ijver beloond.
Een detail: Het gedichtje is in reliëf in de mal opgenomen en als zodanig dus ook zichtbaar op het gietijzer (cast-iron). Als de mal veel gebruikt is slijt die (denk aan de hitte van smeltend ijzer) met als gevolg dat de letters wat moeilijker leesbaar worden. Vandaar het overschilderen dat je ziet. Origineel? Nee, integendeel!
Geschiedenis
Het begint net na de grote beurscrash van 24 oktober 1929, het begin van de Great Depression. Thrifty is ‘geboren’ op 3 december 1929 toen een patent onder nummer 80.040 werd verleend aan Jessie McCutcheon Nelson voor een ‘toy bank’. Dit patent had een duur van 14 jaar, zodat het 3 december 1944 zal zijn vervallen. Belangrijk om te weten als het gaat om de datering van de oudste Thrifty’s.
In het patent 80.040 is verder niets anders aangegeven dan de tekening. Dus geen materiaal (terwijl Jessie McCutcheon Raleigh ervaring had met cast-iron), niets over de kleur of kleuren. Ook niets over het © J.M.R aan de achterkant van de basis.
Wie was deze ontwerpster? En waarom heet ze Nelson op het claimcertificaat terwijl haar artiestennaam (en bijbehorend copyright) Jessie McCutcheon Raleigh is? Ze is bekend geworden van haar Raleigh Doll Company (1916-1920) en haar eerste succes als kunstenaar was een beeldje genaamd de “Good Fairy” (van cast iron). Met daarop in de basis het © J.M.R. Een copyright dat ze ook gebruikte op haar Thrifty’s van 1930 tot 1945. O ja, Nelson was de naam van haar toenmalige echtgenoot.
Links de “Goede Fee” (1916) met © J.M.R. en rechts een oude Thrifty (vanaf 1930) met exact hetzelfde kenmerk. Deze is/was ‘goud’-kleurig.
Dit is een authentieke Thrifty met het JMR copyright van 1930 tot 1945. Ivoor-kleurig met roze en zilveren accenten. Er zijn nog meer varianten. Dat kon ook eenvoudig, want ze werden allemaal met de hand gekleurd.
De mal van Hubley is later ook gebruikt (of nagemaakt) om er aardewerken Thrifty’s mee te maken. Door wie en wanneer? Ik heb geen idee. Ook hiervan zijn varianten te vinden op internet (eBay.com)
Nadat het copyright op de originele Thrifty in 1945 vervallen was (niet verlengd werd) kon iedereen “z’n gang gaan”. Van een gietijzeren Thrifty een mal maken is niet zo’n heksentoer. Meestal werd de tekst intact gelaten (wel zo makkelijk) maar Gensym creëerde haar eigen teksten op deze aluminium Thrifty-copy. Van wanneer deze is en wat de firma Gensym, die deze Thrifty-copy uitgaf, nu precies is heb ik nog niet kunnen achterhalen. Deze alumnium Thrifty ontdekte ik op eBay.com (2021-07).