Het verre Oosten
Herkomst
Spaarvarkens uit China
Hoe oud is een Chinees spaarvarken? Ik heb geen idee wanneer de Chinezen spaarvarkens zijn gaan maken. Het varken als zodanig staat wel in hun dierenriem (‘zodiac’), maar het spaarvarken zelf zou best eens vrij jong kunnen zijn. Sparen kon wel, er zijn al eeuwen lang Chinese bronzen munten die makkelijk in een spaarvarken kunnen. Bekend is het Gouden Spaarvarken, helaas tegenwoordig alleen met rubber dop in de buik. Hoe het zij: Mijn oudste Chinese spaarvarkens zijn van 1948-1955 gemaakt in The People’s Republic of China. Ze lijken een beetje kinderlijk en mogelijk waren ze ook uitsluitend bedoeld voor kinderen. Lengte 17,5 cm.
Heel simpel model met wat bloemen die ongetwijfeld van een bepaalde soort (bloesem?) met een bepaalde symboliek zullen zijn. Of zou dat in die communistische sfeer indertijd niet toegestaan zijn?
Ook deze spaarvarkens (foto onder) zijn oud (1948-1955) Er zit geen label meer onder, als het er ooit gezeten heeft: Lengte 16 cm.
Latere Chinese spaarvarkens hebben wat duidelijker symboliek zoals een ‘medaillon’ met een ‘lang leven’ symbool en vaak ook een gelukslint. Die worden vaak verwijderd door de koper/ bezitter in de gedachte dat dit versiering is, zoals bij ons de verpakkingen van een boeket bloemen met linten. En dat is nou juist niet de bedoeling. Net als met etiketten waarmee je de herkomst (verkoper of maker) kan achterhalen…….. Ik heb daarvan geen oude exemplaren maar wel deze, die een aardige China reiziger in 2004 voor mij kocht in Chengdu (hoofdstad van Sichuan, China). Lengte 13 en 10,5 cm. Het rechter spaarvarken heeft een medaillon met gekalligrafeerd (Caoshu) het symbool dat staat voor "zegeningen, gelukwensen (blessings)".
De Chinese kalligrafie is complex. Het lijkt of er meerdere symbolen/ tekens voor geluk bestaan en wellicht is dat ook zo, maar er zijn ook nog 3 verschillende handschriften/ verschijningsvormen. Onderscheiden worden normaal of standaard (Kaishu), cursief of lopend (Xinshu) en grasschrift of concept (Caoshu). De kalligrafie in het medaillon van het getoonde spaarvarken is in grasschrift.
De Friese traditie van geboorte spaarvarkens kent men in China ook. Ik kocht er eentje die vrij recent is, in de jaren 1980 in Peking of Shanghai gekocht. Ik kocht hem in 2020 van een Franse relatie. De bladeren op dit spaarvarkentje zullen ongetwijfeld van de lotus zijn. En de baby is, geheel in de Chinese traditie, een jongetje……
Japan
Waar 'we’ Japan van kennen zijn keramiek (zoals het Imari porselein), textiel, lakwerk, zwaarden en poppen, de theeceremonie, ikebana, vechtsporten, kalligrafie, origami, geisha en spelletjes (als b.v. Nintendo. Maar hebben ze ook wat met varkens en spaarvarkens? Zeker! Om te beginnen de varkens: de meest populaire vleessoort in Japan is verrassend genoeg varken. Het vindt meer afzet dan rund en kip gecombineerd. Die traditie stamt nog uit de tijd dat Japan een arm en agrarisch land was. Samurai noemden varkens wandelende groente. Volgens de overleving dankten zij hun legendarische kracht en 'stamina' (weerstand) aan hun dieet met een ruim aandeel voor varkensvlees. Uiteraard perfectioneerde Japan ook het fokken van varkens. De meest geprezen soort is kurobuta. Dit zwarte varken uit Kagoshima is niet van oorsprong Japans. Het is een rechtstreekse afstammelingen van het oud-Engelse black Berkshire ras.
Al jaren weet ik dat ze ook spaarvarkens maken en vooral exporteren. Als er “Foreign” onder staat zijn ze als kant en klaar product geëxporteerd, staat er “import” onder dan is het een halfproduct (nog niet af) dat in het land dat ze besteld heeft wordt afgemaakt. Waar ik bij andere spaarvarkens vaak de provenance (herkomst) kan herleiden heb ik bij de Japanse spaarvarkens geen enkel aanknopingspunt. Zelfs niet van de periode waaruit ze stammen, op een enkeling na. Ze zijn zowel kitcherig als fraai en bijna alle van porselein!
Spaarvarken uit Vietnam
Een bijzonder spaarvarken uit Vietnam, gekocht via eBay France. De link Vietnam – Frankrijk is eenvoudig op Google op te zoeken. De Fransen stichtten in de 18e eeuw een missiepost in Indochina en hadden Vietnam en andere delen van Indochina tot 1945 als kolonie. Daarna begonnen diverse oorlogen tot de Fransen in 1954 vertrokken. Er is een duidelijke link tussen Frankrijk en Vietnam dus. Net als België met Congo of Nederland met Nederlands Oost Indië. Vertelt dat dan het verhaal van dit spaarvarken? Voor een deel, maar voor de leeftijd heb je er niks aan. Vooralsnog ga ik er van uit dat het van vóór 1954 is. Mogelijk is het spaarvarken speciaal gemaakt voor de Franse inwoners van Vietnam, maar wellicht past het ook in de traditie van de Vietnamezen zelf? Allemaal vragen waarop wellicht nooit een antwoord komt. Ook niet waarom er een Chinees “Lang Leven” medaillon op het spaarvarken zit. Mogelijk Chinese invloed op (Noord) Vietnam? Niet onlogisch, het zijn immers grenslanden. Op de buik van het spaarvarken staat Gông Bê, (model) 4 en is 20 cm lang.
