Opmerkelijk

Varia

Opmerkelijk heb ik deze rubriek genoemd. Opmerkelijk: letterlijk en figuurlijk bedoeld. Letterlijk, want als je goed opmerkt zie je meer en zie je ook zaken die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Je vindt overeenkomsten, spaarvarkens op onverwachte plekken, relaties die je niet kende. Immers, wat hebben een spannende detective en de pottenbakkershobby van een gravin met elkaar te maken? Waarom dragen spaarvarkens een paraplu? En wat is het nut van een varken als locomotief voor het Märklin modelspoor? Lees het hier.

3 van deze spaarvarkens van de Holkham Pottery Studio kocht ik in 2009 op eBay, nummer 911 kwam in 2013. Op onze reis naar King’s Lynn (FIEC-VTC vergadering) zijn we daar langs geweest. Het was de hobby van de dochter van de graaf werd ons verteld. Ze was er al niet meer, maar de pottenbakkerij wel. Al lezend in Robert Goddard’s thriller “Dodelijk negatief” trof mij op pagina 295 (uitgave 1998): “De A10 hield in King’s Lynn op (klopt, weten we nog!), daarvandaan reed ik (de hoofdpersoon in het boek) in noordoostelijke richting over een donker vlak en verlaten landschap (ook wij deden dat: autorijden in het aardedonker) naar de kust. Ik wist dat ik in de buurt kwam toen ik in Burnham Market was. De richtingaanwijzers gaven de afstand naar Wells-next-the-Sea nu in enkelvoudige getallen weer. Opeens viel het licht van de koplampen op een kluitje toeristische richtingaanwijzers en bordjes die naar Holkham Hall verwezen, naar de tuinen, de pottenbakkerij, het huis en een soort agrarisch museum”. Grappig hoe je midden in een spannend boek in je eigen reis naar King's Lynn in East Anglia belandt en ook bij je spaarvarkens.

De Holkham Potterie Studio in Wells-next-the-Sea, ooit begonnen als hobby van de (dochters van de) gravin, heeft meer dan 50 jaar bestaan, maar op de huidige competitieve en wereldwijde markt (waar meer dan de helft van het aardewerk ter wereld in China wordt gemaakt) bleek het niet langer haalbaar om de productie voort te zetten. De gift shop en de potterie werden in september 2007 gesloten.

Als je goed kijkt zie je dat al deze spaarvarkens als heer zijn gekleed (of zo je wilt: verkleed). Dat wijst in de richting van status. Die je kan bereiken als je maar voldoende spaart. Van adel zul je er niet van worden van dat geld, maar je kan er wel aanzien mee ‘kopen’. De parasol/ paraplu is een statussymbool, een heer kon niet zonder (een dame ook niet trouwens). Volgens de Engelse schrijver Douglas Jerrold (1803-1857) zijn er drie dingen die alleen een dwaas uitleent: boeken, geld en zijn paraplu!

Vanaf zijn uitvinding duizenden jaren geleden is de paraplu, net als zijn evenknie de parasol, verbonden geweest met sociale standen en modetrends. De paraplu stamt af van de parasol. Parasols bestonden al in de oudheid, bijvoorbeeld in het oude Assyrië, Egypte, Griekenland en China. Vanaf de Renaissance werden parasols steeds meer gebruikt in de westerse wereld. De hogere klassen gebruikten een parasol als statussymbool. Aan een witte huid kon men zien dat men niet buiten hoefde te werken. Geleidelijk aan begon men parasols ook als regenscherm te gebruiken. Rond 1760 werden in Frankrijk de termen paraplu en parasol wettelijk vastgelegd. De paraplu werd toen in Europa nog vooral gezien als een product voor welgestelde dames. Vanaf 1750 begonnen ook mannen (te beginnen in Groot-Brittannië) paraplu's bij zich te dragen, onder invloed van Jonas Hanway (1712-1786). Nog altijd wordt de paraplu (samen met de bolhoed) gezien als karakteristiek voor de gentleman. De 'spaarvarken heren' dragen geen (bol-)hoed. Verschil moet er zijn, toch?

Märklin 30455 Glücksschwein / Geluksvarken locomotief

Volgens de reclame mensen van Märklin zou dit het ultieme Nieuwjaarscadeau geweest moeten zijn: een locomotief in de vorm van een Glücksschwein. Geen spaarvarken, want dan zou je de munten in het motorgedeelte en onderstel van de locomotief gooien. En dan rijdt ie niet meer, wat ie overigens ‘normaal’ wel doet. Ik ontdekte dit type op eBay. Bij toeval zoals zoveel. Wanneer deze locomotief is uitgegeven is mij niet duidelijk, er zat al wel een “Digital-Decoder eingebaut”.
Het zou ooit twee van mijn hobby’s gecombineerd kunnen hebben: het bezit van mijn modeltreinbaan (Fleischmann) en het verzamelen van ouderwetse spaarvarkens. De modelbaan is verdwenen, vanwege “stofvreten”, plaatsgebrek en mijn absolute onvermogen om alle ingewikkelde aansluitingen te maken, maar de spaarvarkens zijn er nog steeds. En overigens zou ik zo'n monster van een loc nooit aanschaffen. Ik geloof ook niet dat ze een echt verkoopsucces geweest zijn, al is het gekke dat ze nu wel collectors-items zijn.
De verpakking was een blikken doosje met daarin een zachtschuimen pasvorm. De loc werd geleverd met een voetstuk waarop een stukje K-rails. Op het doosje staan een klavertje vier, een schoorsteenveger, een hoefijzer, een lieveheersbeestje, een vliegenzwam en op de achtergrond een varken. Allemaal gelukssymbolen passend bij Nieuwjaar/ Sylvester.
Of er ooit in het echt ergens een locomotief in de vorm van een varken heeft gereden is niet bekend, maar onwaarschijnlijk. Er is wel een tram in de vorm van een (spaar)varken bekend, in Stuttgart als reclame voor het Schweinemuseum: De “Säulitram”(van Sau = zeug).
En verder? Op Facebook anno 08-2023 ontdekte ik een motorfiets als varken. Zo te zien zit het best comfortabel. En op de Efteling hadden ze ook een varken, waarmee je kunsten kunt uithalen.

Wordt vervolgd als er weer nieuwe inspiratie is. Moet dan wel iets zijn voor deze opmerkelijke rubriek (GD)